Piątka dla zwierząt i jednego drzewa

Poniższa piątka dla zwierząt i jednego drzewa być może pozwoli odpowiedzieć na pytanie. Czy prawo ochrony środowiska ma swoje źródło w Biblii? Korzenie rozwiązań wielu problemów związanych ze środowiskiem mają swoje źródła właśnie w biblijnych prawach. 

Biblia jest religijnym i moralnym punktem odniesienia dla rozumienia życia przez wszystkich Chrześcijan. Ma ona również szczególnie silną więź z filozofią prawa naturalnego, które bazuje na Judaizmie. Z tej perspektywy Biblia nie jest jedynie moralnym kompasem życia, ale przede wszystkim źródłem prawa. Zwłaszcza pierwszych pięć ksiąg Starego Testamentu.

Historia „Stworzenia” rozpoczyna się m.in. od tego, że Adamowi i Ewie zostało przykazane „napełniajcie ziemię, i czyńcie ją sobie poddaną; panujcie nad rybami morskimi i nad ptactwem niebios, i nad wszelkimi zwierzętami, które się poruszają po ziemi!”¹

Kto jest temu winien?

Wiele osób oskarża osoby religijne, jak i nie religijne, że zbyt bardzo wzięły sobie do serca to powyższe. Wśród koronnych argumentów znajduje się usprawiedliwianie działań, które nie mają dobrego wpływu na środowisko. Jest w tym wiele prawdy. 

Po pierwsze, powyższe słowa nie mogą być nadużywane. Następnie nie powinny prowadzić do „obejścia prawa”, zarówno biblijnego, jak i tego stanowionego na ziemi. Ponadto słowa te miały jeden cel, jakim było dbanie o siebie nawzajem i pielęgnacja Ogrodu Eden. Pierwszy człowiek był narażony na „pomysły i wspomnienia przeszłych pokoleń”.

Niewypowiedziane prawa

Księga Rodzaju zawiera podstawowe biblijne prawo ochrony środowiska. Prawo to istniałoby nawet niewypowiedziane. Bóg dba o wszystkie istnienia, nie tylko o człowieka. Jednak to człowiek został stworzony na obraz i podobieństwo Boga. To człowiek miał „odziedziczyć” przynajmniej część wiedzy i miłości do tych stworzeń. Taki typowy przykład delegowania obowiązków. 

Należy mieć na uwadze, że kontekst tych słów należy czytać w oparciu o to jak zmieniła się relacja człowiek – Bóg. Relacja ta się zmieniła po wygnaniu człowieka z Ogrodu Eden, jak również po wielkiej powodzi i arce Noego. 

Noe otrzymał polecenie „Rozradzajcie się i rozmnażajcie, i napełniajcie ziemię.”² Te polecenie było skierowane tylko do Noego i jego rodziny. 

Ponadto Bóg ustanowił przymierze z „z wami³ i z potomstwem waszym po was, i z wszelkimi istotami żyjącymi, które są z wami, z ptactwem, z bydłem i z wszystkimi dzikimi zwierzętami, które są z wami, z tymi wszystkimi, które wyszły z arki wraz z wszystkimi zwierzętami ziemi.”⁴ Ta „norma” zmienia znaczenie słów wypowiedzianych do Pierwszych ludzi⁵. Tu widzimy, że Bóg za czasów Noego „wszystko to oddane jest w ręce wasze⁶. Wszystko, co się rusza i żyje, niech wam służy za pokarm”⁷. Panowanie i opiekę nad zwierzętami Bóg przejmuje niejako na siebie, człowiekowi pozwala korzystać z tych zasobów.

Widocznie nie pokładał w ludziach zbyt wielkiej nadziei by podołali zadaniu jakim jest „czyńcie sobie ziemię poddaną”. 

[Fun Fact]

W Starym Testamencie jest również mnóstwo praw odnoszących się do składania ofiar ze zwierząt. Ponieważ, jako osoba wierząca – wierzę, że żyjemy w „Nowym Przymierzu”. Wobec czego wystarczająca była ofiara Jezusa i nie widzę potrzeby analizy tych starotestamentowych praw. Niemniej jednak w aktualnych czasach mamy „kwestię religijną”, związaną w szczególności z wyznawcami Islamu i Judaizmu, którzy praktykują ubój rytualny. Jest to duży i istotny temat, dlatego poświęcę mu osobny artykuł. Jak powstanie to go tu podlinkuje. 

Wybrana 5 dla zwierząt i jednego drzewa

dbanie o maluchy

Gdy urodzi się cielę lub jagnię, lub koźlę, to przez siedem dni pozostaną przy swojej matce. Od ósmego dnia począwszy, będą przyjęte z upodobaniem na ofiarę ogniową dla Pana.8

Nie ma w polskim prawodawstwie uregulowanego tego jak długo młode zwierzę powinno pozostać przy matce. Jedyne regulacje, które by świadczyły, że cielę powinno przynajmniej na początku pozostać przy matce – § 16 Cielęta otrzymują pokarm matki niezwłocznie po urodzeniu, nie później jednak niż przed upływem 6 godzin od urodzenia 9 Znalazłam badania, w których określono, że cielaki są w najlepszej kondycji jak pozostają przy matce do 6 tygodnia. Jednak są prowadzone badania i z pewnością u niektórych taka praktyka przedwczesnego odstawiania cieląt od matki (nawet po 1 do 4 dób od urodzenia). 10

dbanie o zwierzęta

Jeżeli zobaczysz, że wół twego brata lub jego owca zabłąkały się, nie możesz się od nich uchylać, ale odprowadzisz je do swego brata.  A jeżeli twój brat nie jest blisko ciebie i nie znasz go, to wprowadzisz je do swego domu i pozostaną u ciebie, aż twój brat poszuka ich i wtedy mu je zwrócisz.  Tak samo postąpisz z jego osłem, tak samo postąpisz z jego szatą, tak samo postąpisz z każdą zgubioną rzeczą swego brata, którą on zgubił, a ty znalazłeś. Nie możesz się od nich uchylić. Jeżeli zobaczysz, że osioł twego brata albo jego wół padł na drodze, to nie uchylisz się od nich, ale je z nim podniesiesz.11

Ustawa o ochronie zwierząt12 w art. 25 nakłada obowiązek na prowadzącego pojazd mechaniczny, który potrącił zwierzę, obowiązany jest, w miarę możliwości, do zapewnienia mu stosownej pomocy lub zawiadomienia jednej ze służb. Natomiast zgodnie z art. 11a ust. 1  ustawy o ochronie zwierząt – Rada gminy wypełniając obowiązek polegający na zapobieganiu bezdomności zwierząt i zapewnienie opieki bezdomnym zwierzętom w drodze uchwały, corocznie do dnia 31 marca, program opieki nad zwierzętami bezdomnymi. Wiąże się to również z faktem, że wprost z ustawy o samorządzie gminnym 13 wynika z art. 7 ust. 1 pkt 1, że do zadań własnych gminy należą sprawy obejmujące ochronę środowiska i przyrody. Ponadto również w art. 1 ust. 3 wspomnianej już ustawy o ochronie zwierząt organy administracji publicznej podejmują działania na rzecz ochrony zwierząt, współdziałając w tym zakresie z odpowiednimi instytucjami i organizacjami krajowymi i międzynarodowymi. We Wrocławiu zapewnia się chorym, rannym lub poszkodowanym w wyniku zdarzeń drogowych zwierzętom całodobową opiekę weterynaryjną oraz humanitarne odławianie z terenu Wrocławia bezdomnych zwierząt.14

okres lęgowy ptaków

Jeżeli natkniesz się w drodze na ptasie gniazdo na drzewie lub na ziemi, z pisklętami lub z jajkami, a matka wysiaduje pisklęta lub jajka, nie zabierzesz matki z młodymi, lecz wypuścisz matkę, a młode weźmiesz sobie, aby ci się dobrze powodziło i abyś żył długo.15

W polskim prawie wprost nie ma uregulowanego osobno dla każdego gatunku, kiedy rozpoczyna się okres lęgowy – wynika to z biologii, nie trzeba tego regulować. Natomiast w rozporządzeniu Ministra Środowiska16 uregulowano w §  6 ust.  3 i  §  8 ust. 1 pkt 8 – że  w stosunku do dziko występujących zwierząt (…) wprowadza się dodatkowo zakaz umyślnego płoszenia lub niepokojenia w miejscach noclegu, w okresie lęgowym w miejscach rozrodu lub wychowu młodych, lub w miejscach żerowania zgrupowań ptaków migrujących lub zimujących. Ponadto jest to również wykroczenie opisanym w art. 165 Kodeksu wykroczeń17 uregulowano, że kto w lesie, w sposób złośliwy, płoszy albo ściga, chwyta, rani lub zabija dziko żyjące zwierzę, poza czynnościami związanymi z polowaniem lub ochroną lasów, jeżeli czyn z mocy innego przepisu nie jest zagrożony karą surowszą, podlega karze grzywny albo karze nagany.

ochrona bydła

Młócącemu wołowi nie zawiązuj pyska.18

W prawie europejskim, a co za tym idzie i w polskim porządku prawnym bydło nie jest prawne chronione. Jedyne regulacje odnoszą się do cieląt i tak w §  17 rozporządzenia19 – cielętom nie zakłada się kagańców.  W odniesieniu do pozostałego bydła na zastosowanie inne rozporządzenie 20 Tamże w § 11 ust. 1 pkt 2 wymienione są wyjątki kiedy bydło trzyma się bez uwięzi w systemie wolnostanowiskowym. Pomysł trzymania bydła bez uwięzi został wprowadzony w ubiegłym roku w Danii. Takie regulacje są obowiązujące m.in. w Portugalii, UK, Nowej Zelandii oraz w Luksemburgu, czy Kolumbii. W Polce temat się przewiną wraz z ustawą „5 dla zwierząt” jednak projekt wylądował w zamrażalce i pewnie nigdy z niej nie wyjdzie.  Przykre jednak, że blady strach padł na naszych rodzimych „rolników”, którzy argumentując brak możliwości dostosowania się do takich zmian  „W ustawie przygotowanej przez PiS znajduje się zapis, który ma zabraniać trzymania zwierząt na uwięzi czy łańcuchu na stałe. Budzi to wielki niepokój wśród rolników zajmujących się hodowlą bydła, bowiem od lat mają przystosowane obory do takiego systemu.” 21

zoofilia

Kto spółkuje ze zwierzęciem, poniesie śmierć.22

W Polsce nie ma przestępstwa zoofilii. Na gruncie Art.  6 ust. 1a w zw. z ust. 2 pkt 16 ustawy o ochronie zwierząt – zabrania się znęcania nad zwierzętami. Przez znęcanie się nad zwierzętami należy rozumieć zadawanie albo świadome dopuszczanie do zadawania bólu lub cierpień, a w szczególności obcowanie płciowe ze zwierzęciem (zoofilia). Wobec czego znęcanie się na zwierzętami jest przestępstwem opisanym w art. 35 ust. 1a w zw. z ust. 1 ustawy o ochronie zwierząt i tak ten kto znęca się nad zwierzęciem podlega karze pozbawienia wolności do lat 3. W piśmiennictwie wskazuje się, że „gdyby przepis przewidujący odpowiedzialność karną za zoofilię został dodany do Kodeksu karnego, to dzięki temu byłby on bardziej wyeksponowany (…) Z drugiej jednak strony czyny przeciwko zwierzętom powinny być zabronione przez akt prawny poświęcony ich prawom (…) i w tej ustawie jest prawidłowe.” 23 Innym problemem jest pornografia z udziałem zwierząt jednak w piśmiennictwie zwraca się uwagę, że „(…)Karnoprawnym zakazem dotyczącym pornografii z posługiwaniem się zwierzęciem powinno obejmować się tylko przypadki jednocześnie będące zoofilią w rozumieniu ustawy o ochronie zwierząt, a więc, że tylko prezentacja czynności seksualnych ze zwierzęciem będących zoofilią jednocześnie jest karalną pornografią. Byłoby to wyrazem swoistej spójności w ramach systemu prawa karnego, bez której tak ochrona zwierząt, jak i obyczajowości w związku z zoofilią i jej pornograficzną prezentacją byłaby tym bardziej utrudniona.” 24

obiecane jedno drzewo

Jeżeli będziesz oblegał jakieś miasto przez długi czas, walcząc przeciwko niemu, aby je zdobyć, nie niszcz jego drzew podnosząc na nie siekierę, bo z nich możesz się żywić; nie wycinaj ich więc, bo czyż drzewo polne jest człowiekiem, aby miało być przez ciebie oblegane?  Tylko drzewo, które znasz jako drzewo nie wydające owocu, możesz zniszczyć, ściąć i budować z niego narzędzia oblężnicze przeciwko miastu, które wszczęło z tobą wojnę, aż padnie. 25

W Polsce kwestię usunięcia drzewa reguluje ustawa o ochronie przyrody 26 W myśl art. 83 ust. 1 jednym z podstawowych instrumentów służących ochronie drzew i krzewów (poza wyjątkami) jest obowiązek uzyskania zezwolenia na usunięcie drzew lub krzewów. Jego brak skutkuje wymierzeniem kar pieniężnych na podstawie art. 88 ust. 1 pkt 1 za usunięcie drzew bez wymaganego zezwolenia. Drzewa i krzewy znajdujące się na terenie nieruchomości wpisanej do rejestru zabytków już z samej istoty powinny podlegać szczególnej ochronie.27

Ku końcowi …

Mając na uwadze powyższe

W moim subiektywnym przekonaniu są to dowody na to, że korzenie prawa ochrony środowiska mają swoje początki w Biblii. To potwierdza, że wszystkie te prawa nawet, jako niewypowiedziane obowiązują i mają moc wiążącą, co najmniej od początku stworzenia świata. 

Istotne jest teraz jak „Polak jest mądry po szkodzie”. Możesz być wierzący, możesz nie być. Nie zmienia to faktu, że wszyscy wychowaliśmy się w kulturze chrześcijańskiej. Mając prawa, które widzą potrzebę traktowania Ziemi z należytą jej godnością to …. 

… nie wracajmy się myślami do ery Filnstonów i korzystajmy, świadomie bądź nie dla dobra nas wszystkich. There is no planet B, a przynajmniej TEN NA GÓRZE, nie podzielił się z nami taką informacją.

Wobec czego, mając tylko co to tu i teraz – Live simply.  

Masz zdanie? Podziel się tym w komentarzu na Instagramie lub Facebooku.

Przypisy