Taboo włókien tekstylnych

„Świadomy” konsument

Kto z Was nie grał chociaż raz w Taboo? Wiesz, co chcesz powiedzieć, jeśli tylko znajdziesz odpowiednie słowa. Ale w życiu są rzeczy, które są tabu. Jak sprawić, by Twoja drużyna powiedziała np. „włókna tekstylne”, jeśli nie wolno Ci użyć słów „wełna”, „wiskoza”, „len”, „poliester”, ani „akryl”? Jak jednak miałoby się to stać, jeżeli nie wiesz nic o istocie włókien tekstylnych, ani czym te ostatnie są, lub tylko wydaje Ci się, że wiesz. 

Świat potrzebuje świadomych konsumentów. Całe studia ściskało mnie w żołądku kiedy tłumaczono nam teorie „przeciętnego konsumenta”.  Teoretycznie rozumie się przez to konsumenta,¹ który jest 

1. dostatecznie dobrze poinformowany, 
2. uważny i 
3. ostrożny; 

Jednak oceny dokonuje się z uwzględnieniem czynników społecznych, kulturowych, językowych i przynależności danego konsumenta do szczególnej grupy konsumentów, przez którą rozumie się dającą się jednoznacznie zidentyfikować grupę konsumentów (…) Te kryteria doprowadzały do tego, że w moich oczach „przeciętny konsument” rysował się na totalnego ignoranta – ale tacy jesteśmy. 

Tkaniny towarzyszą nam od pierwszych chwil życia. Jednak jeżeli z natury jesteśmy ignorantami i … niewiele lub nic o nich nie wiemy, to stawiamy się całe życie w roli ofiary. Nie jesteśmy jednak ofiarami wielkiej mody, a typową ofiarą ignorantia iuris nocet. 

Wobec czego wyszył mi się na początek nowy cykl „modowy”. Zaczniemy od podstaw, następnie poruszymy tematy ważne takie jak – ilości modowych śmieci, inne społeczne i ekologiczne problemy mody, w tym etyczne. Komisja Europejska jeszcze w tym roku przedstawi unijną strategię dotyczącą sektora tekstylnego.²  Będziemy to uważnie śledzić. 

Rozporządzenie UE w sprawie nazewnictwa i etykiet 

Nikt nie powinien się zdziwić, że kwestie włókien tekstylnych, ale również etykietowanie i oznaczanie składu reguluje ROZPORZĄDZENIE UE ³. Taki fun fact art. 288 Traktatu o funkcjonowaniu UE ⁴ rozporządzenie ma zasięg ogólny. Wiąże w całości i jest bezpośrednio stosowane we wszystkich Państwach Członkowskich.

Wobec czego nie trzeba zgadywać czym jest dana tkanina, ponieważ to wszystko zostało opisane i uregulowane. 

Podstawową zasadą jest zastrzeżenie używanie nazw przewidzianych w rozporządzeniu dla włókien tekstylnych, których charakter odpowiada zawartemu w opisowi z załącznika tego rozporządzenia. Nazw nie można używać do innych włókien, ani w postaci pełnej formy danej nazwy, ani jej rdzenia lub przymiotnika pochodnego. Terminu „jedwab” nie można używać do określenia formy lub szczególnego wyglądu nitki ciągłej z włókien tekstylnych. ⁵

W rozporządzeniu ustalono definicje legalną „czystego wyrobu włókienniczego”, które może być oznaczane „100 %”, „czysty” lub „wykonany w całości z”. Określenia te mogą być stosowane wyłącznie do wyrobów włókienniczych składających się w całości z tego samego włókna . ⁶

Wyrób włókienniczy opatruje się etykietą lub oznakowuje nazwą i zawartością procentową w masie całkowitej wszystkich włókien składowych w porządku malejącym.⁷ Wyjątkiem jest potraktowanie grupy włókien jako „inne włókna” w sytuacji kiedy, pojedynczo stanowią do 5 % całkowitej masy tego wyrobu włókienniczego, lub włókna, które zbiorczo stanowią do 15 % całkowitej masy wyrobu włókienniczego.⁸

Kolejnym wyjątkiem jest połączenie czystej bawełny i czystego lnu. Jeżeli zawartość procentowa lnu wynosi co najmniej 40 % całkowitej masy pozbawionej apretur tkaniny, można określić nazwą „mieszanka bawełna len”, której towarzyszyć musi określenie składu surowcowego: „osnowa – czysta bawełna, wątek – czysty len”.⁹

Ponadto etykietowanie i oznakowanie jest obowiązkowe. Etykiety i oznakowanie wyrobów włókienniczych muszą być trwałe, czytelne, widoczne i łatwo dostępne, a w przypadku etykiet – starannie przymocowane.¹⁰

WEŁNA

Jestem totalną wełniarą. Kocham jesień i zimę właśnie za to że otulam się wełną od stóp do głów. Po wiedzę wełnianą odsyłam do M. Kamińskiej bo to skarbnica wiedzy. W tym momencie tylko z  formalizmu prawniczego potwierdzam: tak rozporządzenie UE też prawidłowo rzecze o wełnie. Mianowicie „wełną” nazywamy wyrób pod warunkiem że składa się on wyłącznie z włókna wełnianego, które wcześniej nie wchodziło w skład wyrobu gotowego, nie zostało poddane zabiegom przędzenia lub filcowania innym niż zabiegi niezbędne do wytworzenia tego wyrobu, ani nie zostało uszkodzone w wyniku obróbki lub używania.¹¹ 

Wyjątkiem jest możliwość używania sformułowań „wełnianych” do opisu spełniając kumulatywnie (tj. wszystkie trzy warunki): a) cała wełna zawarta w mieszance spełnia wymogi opisane ww.; b) ilość takiej wełny w całkowitej masie mieszanki wynosi nie mniej niż 25 %; c) w przypadku mieszanki zgrzebnej, wełna wymieszana jest tylko z jednym włóknem innego rodzaju. Należy podać pełny skład procentowy takiej mieszanki. ¹² 

Protip M.Kamińskiej mieszanka jedyna dopuszczalna, jak już ktoś musi, żeby nie zaburzyć właściwości wełny to 80/20. Każdy kolejny procent doprowadza do obniżania porządnych zalet wełny. 

UE OZNAKOWANIE EKOLOGICZNE 

Wszyscy wiemy jak ważne dla świadomego konsumenta jest aby producent dbał o jakość surowców z których produkuje ale również by przy tym nie zaniedbywał planety, ani nie dopuszczał się moralnie nagannych praktyk. Pomocne jest w tym posługiwanie się przez producentów certyfikatami. EU posiada swój certyfikat – EU Ecolabel. ¹³

Kryteria ekologiczne do spełnienia zostały opisane w decyzji Komisji Europejskiej ¹⁴ Poczyniono w niej również podział włókien tekstylnych ¹⁵:  

„włókna naturalne” oznaczają bawełnę i inne naturalne celulozowe włókna nasienne, len i inne włókna łykowe, wełnę i inne włókna keratynowe;

„włókna syntetyczne” oznaczają akryl, elastan, poliamid, poliester i polipropylen;

„sztuczne włókna celulozowe” oznaczają liocel, modal i wiskozę.

Kryteria weryfikacji zostały opisane w załączniku do decyzji:

kryteria dotyczące włókien tekstylnych: pełny skład materiału produktu lub produktów, pozwalający na identyfikację i wykazujący zgodność włókien tekstylnych, części składowych i dodatków;

chemikalia i procesy: substancje, receptury i technologie wykorzystywane do produkcji i nadawania produktowi określonych właściwości i funkcji na etapach przędzenia, obróbki wstępnej, barwienia, drukowania i wykańczania oraz oczyszczania emisji do powietrza i ścieków;

przydatność do stosowania: wartość użytkowa produktu lub produktów określona na podstawie konkretnych procedur badawczych obejmujących odporność barwy w określonych warunkach, odporność na pilling i wycieranie oraz funkcje, takie jak trwała niezwilżalność, łatwa pielęgnacja oraz zmniejszona palność;

społeczna odpowiedzialność przedsiębiorstw: spełnianie określonych norm MOP przez wybranych dostawców realizujących umowę typu CMT (ang. cut, make & trim) na rzecz wnioskodawców.

Wybrane kryteria do uzyskania certyfikatu Ecolabel:

Kryterium: BAWEŁNA

W skład bawełny ekologicznej może wchodzić bawełna pochodząca z uprawy ekologicznej i bawełna pochodząca z upraw w okresie przejściowym. Co najmniej 20 % bawełny uprawia się zgodnie z zasadami integrowanej ochrony roślin. Wszystkie odmiany bawełny wykorzystywane w wyrobach włókienniczych opatrzonych oznakowaniem ekologicznym uprawia się bez korzystania substancji opisanych w kryterium. ¹⁶ Suma wszystkich pestycydów wykrytych podczas badania bawełny nie przekracza 0,5 ppm. Zawartość bawełny w następujących produktach powinna obejmować co najmniej 95 % bawełny ekologicznej: koszulki, topy damskie, koszule, dżinsy, piżamy i bielizna nocna, bielizna osobista i skarpetki.

Kryterium: LEN

Len i inne włókna łykowe poddaje się roszeniu w warunkach otoczenia, bez udziału energii cieplnej. W przypadku zraszania wodą, ścieki ze zbiorników do roszenia uzdatnia się w celu obniżenia zawartości ChZT lub całkowitego węgla organicznego co najmniej o 75 % w przypadku włókien konopnych i co najmniej o 95 % w przypadku lnu i innych włókien łykowych.

Kryterium: WEŁNA

W kryterium określono całkowite sumy dopuszczalnych stężeń środków przeciwko pasożytom zewnętrznym w surowej wełnie przed czyszczeniem.¹⁷

Kryterium: POLIESTER

Poziom antymonu we włóknach poliestrowych nie może przekraczać 260 ppm. Włókna poliestrowe wytwarzane z butelek do napojów z politereftalanu etylenu poddanych recyklingowi są zwolnione z obowiązku spełnienia tego wymogu na zasadzie odstępstwa. Wytwarza się je z materiału o minimalnej zawartości politereftalanu etylenu odzyskanego z odpadów przed- i pokonsumpcyjnych. Włókna staplowe muszą zawierać co najmniej 50 %, a ciągłe – 20 % odzyskanego politereftalanu etylenu.

Kryterium: sztuczne włókna celulozowe (w tym WISKOZA, modal i liocel)

Co najmniej 25 % włókien w masie celulozowej musi zostać wytworzone z drewna drzew rosnących w lasach, w których stosowano zasady zrównoważonej gospodarki leśnej ustanowione przez FAO. Pozostała część włókien w masie celulozowej musi pochodzić z masy celulozowej wytworzonej z drewna pozyskanego w ramach legalnej wycinki lasów oraz z legalnych plantacji. 

Masę celulozową wykorzystywaną do produkcji włókien poddaje się bieleniu bez stosowania chloru pierwiastkowego. Całkowite wynikowe stężenie chloru i organicznych związków chloru w gotowych włóknach (OX) nie może przekraczać 150 ppm, a ilość tych substancji w ściekach z produkcji masy celulozowej (AOX) nie może przekraczać 0,170 kg/ADt masy. Co najmniej 50 % masy celulozowej wykorzystanej do produkcji włókien musi zostać zakupione od zakładów zajmujących się wytwarzaniem masy metodami rozpuszczalnymi, które odzyskują część wartości wykorzystanych płynów technologicznych:

(i) wytwarzając energię elektryczną i parę na potrzeby zakładu; lub

(ii) wytwarzając chemiczne produkty uboczne.

Kryterium: efektywność energetyczna procesu prania, suszenia i utwardzania

Wnioskodawca musi wykazać, że ilość energii zużywanej na etapie prania, suszenia i utwardzania związanego z etapami barwienia, nadrukowywania i wykańczania wyrobów opatrzonych oznakowaniem ekologicznym jest mierzona i oznaczana w ramach systemu zarządzania energią lub emisjami dwutlenku węgla. Wnioskodawcy muszą wykazać, że zakłady produkcyjne wdrożyły minimalną liczbę najlepszych dostępnych technik (BAT) w zakresie efektywności energetycznej.

Ponadto wyróżniono kryteria dotyczące oczyszczanie emisji do powietrza i wody, zmiany wymiarów podczas prania i suszenia, odporność kolorów na pranie, odporność kolorów na potliwość (kwasową, zasadową), odporność kolorów na tarcie mokre, odporność kolorów na tarcie suche, odporność kolorów na światło, odporność na pranie i chłonność produktów do czyszczenia, odporność tkanin na pilling i ścieranie. 

Normy prawa pracy

Istotnym kryterium społecznym jest kryterium przestrzegania podstawowych zasad i prawa w pracy. Przy weryfikacji należy odnosić się do następujących podstawowych norm pracy MOP:

Praca przymusowa	Wolność związkowa i ochrona praw związkowych	Prawo organizowania się i sporów zbiorowych
Jednakowe wynagrodzenie	Zniesienie pracy przymusowej	Dyskryminacja (w zakresie zatrudnienia i wykonywania zawodu)
Bezpieczeństwo i zdrowie pracowników	Konwencja dotycząca najniższego wieku	Konwencja dotycząca zakazu i natychmiastowych działań na rzecz eliminowania najgorszych form pracy dzieci

* etyczny problem piaskowania

Innym problemem z którym walczy świat jest kryterium dotyczące piaskowania dżinsu. Stosowanie ręcznego i mechanicznego piaskowania w celu osiągnięcia sztucznie postarzonych wykończeń dżinsu jest niedopuszczalne.

Etykietowanie wyrobów ekologicznych

Kiedy można umieścić obok oznakowania ekologicznego w zależności od składu produktu

Zastosowane włókna	Specyfikacja produkcji	Tekst, który można umieścić
Włókna bawełniane	Zawartość bawełny ekologicznej powyżej 50 %	xx % bawełny ekologicznej Używana jest tylko bawełna wolna od GMO
Zawartość bawełny ekologicznej powyżej 95 %	Wyprodukowano z bawełny ekologicznej Używana jest tylko bawełna wolna od GMO
Zawiera ponad 70 % bawełny uprawianej zgodnie z zasadami integrowanej ochrony roślin	Bawełna uprawiana przy obniżonym wykorzystaniu pestycydów
Syntetyczne włókna celulozowe	Co najmniej 25 % certyfikowanej zrównoważonej pulpy drzewnej	xx % drewna pochodzącego z lasów objętych zrównoważoną gospodarką
Co najmniej 95 % certyfikowanej zrównoważonej pulpy drzewnej	Wyprodukowano z drewna pochodzącego z lasów objętych zrównoważoną gospodarką
Poliamid	Zawartość surowców wtórnych powyżej 20 %	xx % nylonu z recyklingu
Zawartość surowców wtórnych powyżej 95 %	Wyprodukowano z nylonu z recyklingu
Poliester	Zawartość surowców wtórnych powyżej 50 %	xx % poliestru z recyklingu
Zawartość surowców wtórnych powyżej 95 %	Wyprodukowano z poliestru z recyklingu

FUN FAKT 

W kwietniu 2019 przyznano pierwszą w Polsce licencję EU Ecolabel w zakresie wyrobów włókienniczych. Prawo używania oznakowania EU Ecolabel (PL/016/001) uzyskały tkaniny obiciowe EVO i EVO 2 produkowane przez spółkę „MIRANDA” Sp. z o.o. ¹⁸ Na tę chwilę są tylko 4 i wszystkie dotyczą włókien poliestrowych ¹⁹ 

Certyfikat EU ECOLABEL

Innymi przykładami włókien które posiadają EU ECOLABEL są :

1. Wełna nowozelandzka, która reklamuje się jako „THE WORLD’S FIRST ON-FARM ACCREDITATION FOR GREASY WOOL” ²⁰ 

2. Wiskoza LENZING™ ECOVERO™ ²¹ 

Certyfikat OEKO-TEX oraz GOTS

Producenci tkanin najczęściej posługują się również certyfikatami OEKO-TEX oraz GOTS. Oba te certyfikaty nie wynikają z unijnych regulacji. Są wyrazem społecznego dbania o środowisko i dążenia do prowadzenia zrównoważonego przemysłu tekstylnego. 

OEKO- TEX ²², certyfikacja ta obejmuje badanie: 

1.regulacji prawnych, takich jak zakaz stosowania barwników azowych, formaldehydu, pentachlorofenolu, kadmu, niklu itp.

2. licznych szkodliwych chemikalii, nawet jeśli nie są jeszcze prawnie uregulowane.

3. wymagania załączników XVII i XIV do europejskiego rozporządzenia w sprawie substancji chemicznych REACh oraz wykazu kandydackiego SVHC ECHA w zakresie, w jakim grupy ekspertów stowarzyszenia OEKO-TEX ® oceniają je jako istotne w odniesieniu do tkanin, wyrobów włókienniczych, odzieży lub akcesoriów. Dyskusje i rozwój, które są uważane za istotne, są brane pod uwagę tak szybko i skutecznie, jak to możliwe, poprzez aktualizacje STANDARDU 100 by OEKO-TEX ®.

4. wymagania amerykańskiej Ustawy o poprawie bezpieczeństwa produktów konsumenckich (CPSIA) w odniesieniu do ołowiu.

Certyfikat GOTS ²³ dzieli się na dwie kategorie:

1. „ORGANIC” (organiczne)
2. „MADE WITH (X%) ORGANIC” (wyprodukowane z procentowym użyciem surowców organicznych).

W pierwszym przypadku produkty muszą składać się, z co najmniej 95% certyfikowanych włókien ekologicznych. W drugim – liczba ta wynosi minimalnie 70%, przy czym dopuszcza się maksymalnie do użycia 10% włókien syntetycznych.

Istnieje z pewnością wiele innych metod weryfikacji. Nie wszystkie posiadają takie same kryteria co prezentuje poniższa tabela²⁴ :

Świadomy konsument

To czy będziemy świadomym konsumentem włókien tekstylnych zależy w dużej mierze od nas. Jednak wiele zależy również od uczciwości producentów tkanin, jak i producentów ubrań. Tymi kwestiami w Polsce zajmuje się UOKiK aby sprawdzić ich prawdomówność. W tym zakresie po jesiennym wydaniu kontroli, nie będę się już powtarzać – wyszło, że jest źle …, że nie wiemy wszystkiego, że krótko mówiąc, oszukują nas. Składy włókien tekstylnych były zakłamane i wyniki laboratoryjne wykazały inne wartości niż te deklarowane przez przedsiębiorców. Do artykułów o efektach kontroli UOKiK odsyłam do Mr Vintage tu i tu.

Wobec czego świadomy konsument musi umieć wybrać w 2021 roku również odpowiedzialnego przedsiębiorcę, tak ważna jest transparentność małych polskich marek, które to obrały sobie na cel budowania zaufania w celu zdobycia grona klientów. 

SAY MY NAME…

Zostawiam jeszcze zestawienie tkanin z Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1007/2011.

włókna naturalne

wełna	włókno z runa owczego lub jagnięcego (Ovis aries) lub mieszanka włókien z runa owczego lub jagnięcego i sierści zwierząt wymienionych pod pozycją 2 nazwy:
alpaka, lama, wielbłąd, kaszmir, moher, angora, wigoń, jak, guanako, kaszgor, bóbr, wydra, poprzedzone lub niepoprzedzone wyrazem „wełna” lub „sierść” i odpowiednio do tego odmienione	sierść następujących zwierząt: alpaki, lamy, wielbłąda, kozy kaszmirskiej, kozy angorskiej, królika angorskiego, wigonia, jaka, guanako, kozy kaszgora, bobra, wydry
sierść lub włosie ze wskazaniem lub bez wskazania gatunku zwierzęcia (np. sierść bydlęca, sierść kozy, włosie końskie)	sierść lub włosie różnych gatunków zwierząt, innych niż wymienione pod pozycjami 1 i 2
jedwab	włókno pochodzące wyłącznie z gruczołów przędnych owadów
bawełna	włókno pochodzące z nasion bawełny (Gossypium)
len	włókno lniane pochodzące z łyka lnu zwyczajnego (Linum usitatissimum)
konopie	włókno pochodzące z łyka konopi siewnych (Cannabis sativa)
włókno kokosowe (kokos)	włókno pochodzące z owocu Cocos nucifera

włókna syntetyczne w tym „sztuczne włókna celulozowe”

acetat	włókno acetylocelulozowe, w którym mniej niż 92 %, lecz co najmniej 74 % grup hydroksylowych jest zacetylowanych
modal	włókno z celulozy regenerowanej uzyskane w procesie modyfikowania wiskozy, o wysokiej wytrzymałości na rozerwanie oraz wysokim module sprężystości w stanie mokrym. Siła zrywająca (BC) w stanie klimatyzowanym oraz siła (BM) wymagana do wydłużenia o 5 % w stanie mokrym wynoszą: BC (cN) ≥ 1,3  BM (cN) ≥ 0,5  gdzie T – średnia masa liniowa wyrażona w decyteksach
wiskoza	włókno z celulozy regenerowanej uzyskane w procesie wiskozowym jako włókno ciągłe i odcinkowe
akryl	włókno utworzone z makrocząsteczek liniowych zawierających w łańcuchu co najmniej 85 % masy merów akrylonitrylu
modakryl	włókno utworzone z makrocząsteczek liniowych zawierających w łańcuchu od 50 % do 85 % masy merów akrylonitrylu
poliamid lub nylon	włókno utworzone z syntetycznych makrocząsteczek liniowych zawierających w łańcuchu powtarzające się wiązania amidowe, z których co najmniej 85 % jest dołączonych do segmentów alifatycznych lub cykloalifatycznych
lyocell	włókno utworzone z celulozy regenerowanej, otrzymane przez rozpuszczenie i przędzenie w rozpuszczalniku organicznym (mieszanina organicznych związków chemicznych i wody), bez wytworzenia pochodnych
poliester	włókno utworzone z makrocząsteczek liniowych zawierających w łańcuchu co najmniej 85 % masy estru diolu i kwasu tereftalowego
poliuretan	włókno utworzone z makrocząsteczek liniowych zawierających w łańcuchu powtarzające się uretanowe grupy funkcyjne
dwuskładnikowe włókno polipropylenowo-poliamidowe	włókno dwuskładnikowe składające się z osadzonych w matrycy polipropylenowej fibryl (włóknistych struktur) poliamidowych, stanowiących 10-25 % masy włókna

Sprawa ubraniowa może również być sprawą z zakresu prawa, jeżeli masz pytania to zachęcam do kontaktu oraz zapoznania się z ofertą indywidualną oraz działem prawa administracyjnego.

Wobec czego, mając tylko co to tu i teraz – Live simply.  

Masz zdanie? Podziel się tym w komentarzu na Instagramie lub Facebooku.